ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಧನು ರಾಶಿಯಿಂದ ಮಕರ ರಾಶಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಕ್ಷಣವನ್ನು ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಜನವರಿ 14 ಅಥವಾ 15ರಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ತಾತ್ವಿಕ ಮಹತ್ವದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ, ಯಾಕೆಂದರೆ ಈ ದಿನದಿಂದ ಸೂರ್ಯನು ಉತ್ತರಾಯಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾನೆ, ಇದು ಹೊಸ ಕಿರಣಗಳು, ಬೆಳಕು, ತೇಜಸ್ಸು, ಮತ್ತು ಹೊಸ ಬದುಕಿನ ಸಂತೆಸವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಹೆಸರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆಯೇ ದಾನ, ಧರ್ಮ, ಮತ್ತು ಅನ್ನಸಂತರ್ಪಣೆಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೃಷಿ ಮಾಸದ ಅಂತ್ಯವಾಗಿ ಈ ಹಬ್ಬ ಆಚರಣೆಯಾಗಿ ಬತ್ತ, ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಇತರ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸಿ ಹಂಚಲಾಗುತ್ತದೆ. “ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ ತಿಂದು ಒಳ್ಳೆ ಮಾತಾಡಿ” ಎನ್ನುವ ಉಕ್ತಿ ಜನರಿಗೆ ಒಡನಾಟದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಸೂರ್ಯನ ಭ್ರಮಣದಿಂದಾಗುವ ಕಾಲ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರತಿ 80 ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಒಂದು ದಿನ ಮುಂದೂಡಲಾಗುತ್ತದೆ. 2025 ರಲ್ಲಿ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯು 14 ಜನವರಿ 2025, ಮಂಗಳವಾರದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುವುದು. ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಂದು ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಎಳ್ಳು-ಬೆಲ್ಲ (ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲದ ಜೊತೆ ಕಬ್ಬು, ಕೊಬ್ಬರಿ, ಕಡಲೆಬೀಜ, ಹುರಿಗಡಲೆ ಕೂಡ) ಹಂಚುತ್ತಾರೆ.
ಇದು ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದತೆ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಕರ್ಕಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ವರೆಗಿನ ಕಾಲವನ್ನು ‘ದಕ್ಷಿಣಾಯನ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣಾಯನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೃತನಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಉತ್ತರಾಯಣದಲ್ಲಿ ಮೃತನಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಿಂತ ದಕ್ಷಿಣಲೋಕಕ್ಕೆ (ಯಮಲೋಕಕ್ಕೆ) ಹೋಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ.
ದಾನ ಮಾಡುವಂತಹ ವಸ್ತುಗಳು :
‘ಹೊಸಪಾತ್ರೆ, ವಸ್ತ್ರ, ಅನ್ನ, ಎಳ್ಳು, ಎಳ್ಳುಪಾತ್ರೆ, ಬೆಲ್ಲ, ಆಕಳು, ಕುದುರೆ, ಚಿನ್ನ ಅಥವಾ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಯಥಾಶಕ್ತಿ ದಾನ ಮಾಡಬೇಕು. ಈ ದಿನ ಮುತ್ತೈದೆಯರು ದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಮುತ್ತೈದೆಯರು ಕೆಲವು ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಕುಮಾರಿಯರಿಂದ ದೋಚುತ್ತಾರೆ (ಅಪಹರಿಸುತ್ತಾರೆ) ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಎಳ್ಳುಬೆಲ್ಲ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ.
ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಬಾಗೀನದ ವಿಶೇಷತೆ:
ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಬಾಗೀನ ಕೊಡುವುದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಪಾರಂಪರಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಬಾಗೀನದಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳು ಬೆಲ್ಲ, ಅಕ್ಕಿ, ಯಾರುತುಂಬಿ ಕೆಂಪುಸೀರೆ, ವೀಳ್ಯದೆಲೆ, ಅಡಿಕೆ, ಹನುಮಂತನ ಬೇಳೆ, ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಮೊದಲಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಗೀನವಲ್ಲದೆ ಮೆಣಸು ಹಾಕಿದ ಮಸೂರಿಂದ ಕಡ್ಡಿ ಹಬ್ಬಿಣವನ್ನು ನಂಬಿಕೆಗೂ ಕೊಡಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಬಾಗೀನವನ್ನು ಹಂಚಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಧೈರ್ಯ, ಶುಭ, ಮತ್ತು ಸಂತಸಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರದ್ಧೆ ಬೇಡುತ್ತಾರೆ.
‘ಬಾಗಿನ ನೀಡುವುದೆಂದರೆ‘ ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತ್ವಕ್ಕೆ ತನು ಮನ ಮತ್ತು ಧನದಿಂದ ಶರಣಾಗುವುದು. ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ಕಾಲವು ಸಾಧನೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಬಾಗಿನದಿಂದ ದೇವತೆಯ ಕೃಪೆಯಾಗಿ ಜೀವಕ್ಕೆ ಇಚ್ಛಿತ ಫಲಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. : ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸಾಬೂನು ಇಡುವ ಡಬ್ಬಿ, ಸ್ಟೀಲ್ ಪಾತ್ರೆ, ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳಂತಹ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಾಗಿನವೆಂದು ಕೊಡುವ ಅಯೋಗ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ವಸ್ತುಗಳ ಬದಲಿಗೆ ಸೌಭಾಗ್ಯದ ವಸ್ತುಗಳು, ಊದುಬತ್ತಿ, ಉಟಣೆ, ಧಾರ್ಮಿಕಗ್ರಂಥ, ಪುರಾಣಗ್ರಂಥ, ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರ. ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ಧ್ವನಿಚಿತ್ರಮುದ್ರಿಕೆ ಮುಂತಾದ ಸಾಧನೆಗೆ ಪೂರಕ ಹಾಗೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು.